Na današnji dan osnovano je Sterijino pozorje, 29. marta 1956. godine, u cilju obeležavanja 150-godišnjice rođenja i 100-godišnjice smrti velikog srpskog komediografa Jovana Sterije Popovića. Ovaj međunarodni pozorišni festival nacionalne drame i pozorišta takmičarskog karaktera, održava se svake godine u Novom Sadu. U susret 68. festivalu po redu, koji će i ove godine okupiti vrsne umetnike i ljubitelje pozorišne umetnosti, donosimo vam priču o istoriji Sterijinog pozorja, ali i programu koji ćemo pratiti u najstarijem srpskom teatru, od 26. maja do 3. juna.

Sterijino pozorje jedan je od najznačajnijih kulturnih događaja u zemlji, a ideja o osnivanju festivala potekla je od uglednih novosadskih intelektualaca. Prihvaćena je u to vreme u svim kulturnim i pozorišnim centrima tadašnje države. Do danas, Sterijino pozorje je nastavilo tradiciju organizovanja festivala na kojem učestvuju pozorišta iz zemlje i inostranstva, sa predstavama rađenim po tekstovima jugoslovenskih pisaca. Zvanično ime ove manifestacije bilo je Jugoslovenske pozorišne igre, ali je ubrzo naziv promenjen u Sterijino pozorje.

Novi Sad kao kolevka teatra

U definisanju programa i statusa Sterijinog pozorja učestvovale su najistaknutije ličnosti tadašnjeg društva, kulture i umetnosti. Tu su bili Ivo Andrić, Milan Bogdanović, Milan Dedinac, Miloš Hadžić, Eli Finci, Veljko Petrović, Bojan Stupica, Velibor Gligorijević, Radomir Radujkov… Tada su jasno artikulisani programski ciljevi: kroz stalni festival nacionalne drame, unaprediti pozorišnu umetnost i stimulisati razvoj dramske književnosti.

Prva izdanja festivala bila su skromna, ali su se vremenom proširila i danas festival okuplja profesionalna pozorišta i grupe iz zemlje i regiona. Tokom godina, Sterijino pozorje postalo je sinonim za predstavljanje savremene pozorišne produkcije.

Repertoar Pozorja se formira na osnovu selekcije, koju bira tročlani selektorski tim, na čelu sa umetničkim direktorom. Festivalski program obuhvata dve selekcije, a petočlani žiri odlučuje o Sterijinim nagradama za umetnička ostvarenja.  To su sledeće nagrade: najbolja predstava, tekst savremene drame, dramatizacija, adaptacija, režija, scenografija, kostim, scenska muzika i glumačka ostvarenja. Pored ovih, dodeljuje se i Sterijina nagrada za novinsku pozorišnu kritiku i Sterijina nagrada časopisa Scena za teatrologiju.

Zahvaljujući ovom festivalu, Novi Sad se našao na kulturnoj mapi sveta i postao je nezaobilazna destinacija za sve ljubitelje pozorišta.

68. Sterijino pozorje

Festival Sterijino pozorje nam ove godine donosi čak osam predstava koje će se utrkivati za čuvenu Sterijinu nagradu.

U takmičarskoj selekciji nalazi se opera u 17 pesama na muziku Irene Popović, pod nazivom Deca, po romanu Milene Marković, a u režiji Irene Popović, u izvedbi Narodnog pozorišta Beograd. Druga predstava na repertoaru je Gospođica, pisca Iva Andrića, u dramatizaciji Vanje Ejdus i režiji Đurđe Tešić, a u izbedbi Narodnog pozorišta Republike Srpske iz Banja Luke.

U trci za nagradu nalazi se i delo Darka Cvijetića u režiji Kokana Mladenovića Što na podu spavaš, koje se realizuje zahvaljujući saradnji četiri institucije kulture: Srpskog narodnog pozorišta, Gradskog dramskog kazališta Gavela iz Zagreba, Narodnog pozorišta iz Sarajeva i MESS Sarajevo.

Noćna frajla, niškog Narodnog pozorišta, a u režiji Branislava Mićunovića, naći će se u selekciji odabranih predstava, ali i Nušićev Pokojnik, u režiji Egona Savina i Crnogorskog narodnog pozorišta iz Podgorice. Uspavanka za Aleksiju Rajčić je šesta predstava u ovoj selekciji, a u pitanju je delo pisca Đorđa Kosića, u režiji Juga Đorđevića koju izvodi Narodno pozorište Beograd u saradnji sa Fondacijom Novi Sad ‒ Evropska prestonica kulture.

Beogradsko dramsko pozorište predstaviće se predstavom Yankee Rose, u režiji Miloša Lolića, dok nas na Pozorju očekuje i predstava 52 Herca, spisateljice Tijane Grumić, koju će u režiji Mojce Madon izvesti Slovensko narodno gledališče Nova Gorica.

Podsetimo se, na kraju, da je godina titule Evropske prestonice kulture, otpočela slavljenjem lika i dela matematičarke genijalnog uma, Mileve Marić Ajnštajn, čiji je naučni rad ali i život prepun ograničenja poslužio kao inspiracija za predstavu Mileva, u režiji višestruko nagrađivane hrvatske rediteljke Anice Tomić, koja je otvorila 67. Sterijino pozorje u Novom Sadu.

Značaj njenog blistavog uma nastavio je simbolično da prati program EPK, te je godina titule uspešno završena otvaranjem multimedijalne izložbe Mileva: mi smo stena, koju do kraja ove godine možete pogledati u Muzeju grada Novog Sada na Petrovaradinskoj tvrđavi.

Autorka: Marina Marić

Foto: Vladimir Veličković, Marija Erdelji/SNP