Veliko finale Evropske prestonice kulture je poslednji programski luk Druga? Evropa koji započinje otvaranjem velike izložbe u Galeriji Matice srpske, vredne svake pažnje: Uroš Predić za sve. Po prvi put u Novom Sadu, publika će imati priliku da vidi više od 100 dela i otkrije treću dimenziju umetnosti jednog od najvećih srpskih i evropskih slikara realizma i to na postavci koja će biti realizovana na nešto drugačiji način.
Izložba koja se otvara večeras, a trajaće sve do 31. januara naredne godine, urađena je po najvišim muzejskim standardima, a dodatna njena vrednost jeste što će biti pristupačna posetiocima svih uzrasta, kao i slepima, gluvima, osobama sa fizičkim ili intelektualnim invaliditetom. Kao takva, primer je i podstrek da se u budućnosti nastavi sa kreiranjem programa koji bi bili potpuno pristupačni svim posetiocima. Fokus će biti ne samo na delima koji su deo zbirke GMS, većće se pred publikom naći i umetnine iz Narodnog muzeja Srbije, Narodnog muzeja Zrenjanin, Matice srpske, Muzeja SPC, Muzeja grada Beograda, Fakulteta likovnih umetnosti, zagrebačkog Nacionalnog muzeja moderne umetnosti… kao i slike iz privatnih kolekcija, od kojih većina do sada nije izlagana.
U želji da čitaocima donesemo informacije „sa izvora“, o izložbi, ali i Prediću, kao jednom od najvećih srpskih slikara, te važnosti održavanja ove izložbe u godini titule Evropske prestonice kulture, razgovarali smo s autorkom izložbe dr Snežanom Mišić. Ona je za Visit Novi Sad izjavila da se izložbom Uroš Predić. Život posvećen lepoti i umetnosti u Galeriji Matice srpske, predstavlja likovno stvaralaštvo jednog od najvećih nacionalnih slikara, koji je, stvarajući neprekidno više od osam decenija, ostavio izuzetno bogat umetnički opus, u kojem je ostvario visoke domete.
„Kroz odabir najreprezentativnijih radova, ali i onih javnosti manje poznatih, pružena je mogućnost sagledavanja likovnog opusa Uroša Predića, dok se dokumentarnim materijalom (pisma, fotografije, lični predmeti…) ilustruje njegov životni i stvaralački put. U nekoliko celina ‒ anegdotski i socijalni žanr, religiozno slikarstvo, portreti, teme iz nacionalne istorije, veze sa Maticom srpskom, predstavljena su Predićeva tematska opredeljenja“ – objasnila je naša sagovornica dodala da se priređivanjem izložbe radova Uroša Predića želi, u godini titule Evropske prestonice kulture, još jednom ukazati vrednost srpske umetnosti.
Velikan nacionalnog slikarstva
Predić u Srbiji spada u omiljene slikare, koji redovno privlači mnoštvo posetilaca u muzeje i galerije. On je jedan od slikara koji je imao istaknutu ulogu u umetničkom, društvenom i kulturnom životu srpske nacije krajem 19. i u prvoj polovini 20. veka, umetnik koji i dan-danas uživa veliko poštovanje kako kod stručne, tako i kod šire javnosti. Trajanje, doslednost i postojanost umetničkih uverenja, veliki umetnički talenat i predanost radu, jesu, kako kaže dr Snežana Mišić, vrednosti kojima je Uroš Predić zaslužio status velikana nacionalnog slikarstva. „Predićevo delo, u najvećoj meri zadržano u akademskim okvirima i prepoznatljive likovne poetike, preživelo je, odolevajući savremenim težnjama slikarstva, sve moderne izraze i pravce u umetnosti, predstavljajući – možemo sada slobodno reći – vanvremensku vrednost.“
Predićeva dela izložena i pre 25 godina
Poslednja retrospektivna izložba u Novom Sadu priređena je pre 25 godina, kada je Galerija Matice srpske proslavljala 150-godišnjicu postojanja ove ustanove kulture i tada je izazvala veliko interesovanje javnosti. S obzirom na to da ove godine Galerija Matice srpske svečano obeležava 175 godina od osnivanja, izložbom dela ovog umetnika započinje program obeležavanja ovog velikog jubileja, budući da Galerija Matice srpske kontinuirano baštini slikarev lik i delo. „Odlučili smo da sa pozicije novih istraživanja nacionalne umetnosti predstavimo život i stvaralaštvo jednog od najvećih nacionalnih slikara, njegovo mesto u srpskoj umetnosti i kulturi, kao i njegov izuzetan doprinos koji je dao Matici srpskoj i njenom Muzeju ‒ današnjoj Galeriji,“ objasnila je dr Mišić.
Edukativni program izložbe
Uz izložbu se najavljuje i veliki broj pratećih programa, kao što su programi za slepe i slabovide posetioce, gluve i nagluve posetioce, osobe s intelektualnim invaliditetom, te programi za decu, ali i starije.
„U skladu s institucionalnim opredeljenjem razvijanim tokom proteklih četvrt veka da smo muzej otvoren za sve, priredili smo bogat prateći program izložbe. Pored svakodnevnih kustoskih vođenja kroz izložbu i stručnih predavanja, sastavni deo izložbe jeste i program Uroš Predić za sve koji je prilagođen različitim uzrastima, kao i osobama sa različitim kategorijama invaliditeta. Pored taktilnih modela slika i audio-vođenja, biće realizovana stručna tumačenja i kustoska vođenja kroz izložbu na znakovnom jeziku i inkluzivne radionice sa organizacijom Per.Art. Za najmlađe posetioce pripremili smo edukativni program Bio jednom jedan slikar. Uroš Predić, dok će mladi kroz program Predić kao strip junak upoznati život i stvaralaštvo Uroša Predića. Na ovaj način želimo da ukažemo na važnost stvaranja društva u kom svi posetioci podjednako koriste svoje pravo na učešće u kulturnom životu.“
O Prediću nismo znali…
Autorka izložbe osvrnula se i na manje poznate detalje iz života Uroša Predića, koji su važni za razumevanje njegovog dela. „Javnosti možda nije toliko poznato da je Uroš Predić bio ne samo veliki slikar već i jedan od najumnijih, intelektualac visoke književne kulture i nenametljive erudicije. Imao je visokorazvijenu svest o istini, o moralnim vrednostima i strast za duhovnim usavršavanjem, ugledajući se na nemačkog filozofa Artura Šopenhauera, prema kojem je gajio veliko poštovanje“ – objasnila je dr Mišić.
Uticaj ovog filozofa idealiste, klasičnog predstavnika pesimizma, kako kaže, primetan je i u Predićevom delu ali i, pre svega, u njegovoj ličnosti – u sklonosti melanholično-pesimističkim razmišljanjima, introspekciji, samoći, u doslednosti principima i postojanosti sopstvenih uverenja. Dosledan svojim načelima u slikarstvu i umetnosti, postojan u negovanju vlastitih umetničkih kvaliteta i vrednosti, Predićev melanholični lik i njegovo slikarstvo postali su simbol idealizma i težnje za univerzalnim i neprolaznim vrednostima kao što su lepota i umetnost.
Remek-dela prvi put u EPK
Izložbu Uroš Predić. Život posvećen lepoti i umetnosti možete posetiti do 31. januara 2023. godine u Galeriji Matice srpske svakog dana osim ponedeljka. Pored ključnih slika Uroša Predića koje ujedno predstavljaju i remek-dela srpske umetnosti, kao što su Kosovka devojka, Hercegovački begunci, Vesela braća, Siroče na majčinom grobu, Devojka na studencu, Nadurena devojčica, bićete u prilici da vidite i znatan broj dela iz privatnog vlasništva, od kojih se neka prvi put predstavljaju javnosti. Takođe, zahvaljujući saradnji sa Katedrom za računarsku grafiku Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu, putem multimedijalne veb-prezentacije na izložbi će biti dostupni crteži Uroša Predića iz kolekcije Galerije Matice srpske i ikonostas crkve Sv. Georgija u Bečeju, koji predstavlja njegov najuspešniji rad u oblasti religioznog slikarstva, dok je u saradnji sa Blažom Popovićem snimljen film Uroš Predić. Nezavršeno stoleće.
Autorka: Tihana Smiljanić
Foto: Vladimir Veličković, GMS arhiva
