Šetajući Trgom slobode u Novom Sadu, sigurno ste mnogo puta zaustavili pogled na detaljima impozantne fasade Gradske kuće, koja su delo vajara Julija Anike. Ovo zdanje neorenesansnog stila, sagrađeno je 1895. godine po projektu mađarskog arhitekte Đerđa Molnara, a na vrhu svog tornja krije zanimljiv detalj, nepoznat mnogim Novosađanima. U pitanju je zvono Matilda, koje donosi interesantnu priču.
Nakon dobijanja statusa slobodnog kraljevskog grada 1748. godine, Novi Sad u to vreme nije imao stalno sedište gradske vlasti. Nešto više od deceniju nakon Bune, u kojoj je 1849. godine Novi Sad pretrpeo razor, a kasnije je obnovljen, tadašnji gradonačelnik Svetozar Miletić predložio je da se sedište gradske vlasti podigne na mestu današnje Matice srpske, odnosno na Trgu Marije Trandafil. U naredne dve decenije navirali su i drugi predlozi, te je Gradska kuća naposletku izgrađena na Trgu slobode i od tada privlači poglede brojnih posetilaca grada. Zdanje raskošne fasade sadrži visoki toranj na čijem vrhu se nalazi zvono Matilda koje je u 19. veku imalo veoma značajnu ulogu.
Kako je Matilda upozoravala Novosađane
Mnogi Novosađani, ipak, ne znaju koja je zapravo bila funkcija ovog zvona. Ono se oglašavalo u slučaju požara, a na vrh Gradske kuće preneto je sa Vatrogasnog doma gde je imalo istu ulogu od 1880. godine. Zašto naziv Matilda? Zvono je dobilo ime po dobrotvorki koja ga je poklonila vatrogasnom društvu, a zanimljivo je i to kako je zvono upozoravalo na požar. Naime, na samom balkonu tornja, pored zvona, stajala su dva stražara i u smenama motrila danju i noću na Novi Sad. Ukoliko bi se negde u gradu pojavio požar, stražari su kratkim signalima obaveštavali vatrogasce i građane u kojem delu grada bukti vatra i to na sledeći način: broj udaraca u zvono označavao je broj gradske četvrti u kojoj je izbio požar, što je olakšavalo rad vatrogascima. Pored toga, Matilda je svakodnevno zvonila ujutru u 5 časova kako bi označila početak, ali i kraj pijačnog dana (u podne). Takođe, ovo zvono je dugim signalima javljalo o smrti gradskih činovnika ili vatrogasaca.
Matilda je svoju dužnost „obavljala“ sve do 1900. godine, kada je igrom slučaja ovo zvono napuklo. Kasnije je zamenjeno zvonom sa amblemom Svetog Florijana, zaštitnika vatrogasaca, a to zvono je svoju ulogu imalo sve do kraja Drugog svetskog rata, kada je, zahvaljujući napretku tehnologije 20. veka, prestala potreba za ovakvim vidom upozoravanja na opasnost u gradu.
Autorka: Marina Marić
Foto: Vladimir Veličković
