Znate li ko je bio Mitar Subotić Suba? Za Novosađane, ovo je jednako lokalpatriotsko i pitanje opšte kulture. Ipak, ako do sada možda niste čuli za njega, ne brinite. Uskoro vas čeka idealna prilika da se detaljnije upoznate sa životnim stvaralaštvom legendarnog Sube, i to u okviru programa Druga? Evropa, Evropske prestonice kulture. Od 20. do 26. novembra, u Distriktu, imaćete jedinstvenu priliku da vidite interaktivnu instalaciju Suba soba sastavljenu od izložbe, predavanja, razgovora, video projekcija, muzičkih radionica, baletskih performanasa, predstavljanja književnih i muzičkih izdanja posvećenih Subi.
Prvog dana, u okviru Suba sobe, biće postavljena zvučna instalacija The Dreambird, koju je Suba stvorio krajem osamdesetih u Parizu, sa Goranom Vejvodom. Na ovaj program naslanja se i koncert brazilske umetnice CéU.
Interaktivna instalacija Suba soba odvijaće se u u Distriktu u objektu Menza, a za vas smo pripremili „puškice“ kako biste mogli s punom pažnjom pratiti program.
Subini muzički počeci
Mitar Subotić Suba rođen je 1961. godine u Novom Sadu. Školovao se u svom gradu i vrlo rano odredio svoj pravac ka muzici. Ovde je završio nižu i srednju muzičku školu, te je potom studirao na Akademiji umetnosti, i to na odseku za kompoziciju i orkestraciju. Uže se specijalizovao tokom studija, bivajući zainteresovan za elektronsku muziku i stvarajući prve snimke koje su činile kombinacije elektronike sa sintisajzerima.
Posle diplomiranja, u potrazi za daljim obrazovanjem u oblasti koja ga zanima, Suba se odselio u Beograd. U to vreme, Pola Pinjon, britanski saksofonista, vodio je kurs elektronske muzike na Radio Beogradu, što je bila idealna prilika za Subu da se usavršava i napreduje. Svoje stvaralaštvo delio je s publikom na neobičan način. Naime, sintisajzerske snimke pod pseudonimom Rex Ilusivii (kralj iluzije, lat.) slao je svake nedelje Draganu Gojkoviću, autoru emisija Novi vidici i Yu pop scena na Radiju Novi Sad. Celih godinu dana je prošlo, a da ni Gojković, ni njegova publika nisu znali ko ih to oduševljava ovim nesvakidašnjim snimcima. Posle ovog vremena, Subotić je otkrio svoj identitet i mnogi smatraju da je ovaj događaj, zapravo, početak njegove karijere. Ona je započela nastupima po Beogradu, Novom Sadu, Zagrebu, Ljubljani, Sarajevu i Subotici, Suba se isticao kao kompozitor, aranžer i instrumentalista, ali su ga izdvojile i saradnje s afirmisanim muzičarima, poput Marine Perazić i Milana Mladenovića.
Suba je živeo muziku
Pored saradnje s grupama Oktobar 1864, La Strada, Haustor i Heroina, Suba je stvarao muziku za televiziju i pozorišne predstave. Za rad In the Mooncage dobio je nagradu UNESKO za promociju kulture, kao i stipendiju za tromesečno istraživanje afro-brazilskih ritmova u Brazilu. I tu se priča o Subi seli na drugi kontinent.
Karijera u Brazilu
Našavši se u Brazilu, nastavio je da stvara. Komponuje, snima muziku, ali i producira i sarađuje s velikim brazilskim muzičarima. Bebel Gilberto i Joao Parahyba samo su neki od njih. Brazil je široko raširenih ruku dočekao jugoslovenskog umetnika koji mu je podario nešto novo. Kombinovao je tradicionalne brazilske ritmove s elektronskom muzikom. I nije se ovo dopalo samo Brazilu. Album São Paulo Confessions objavio je 1999. godine u Brazilu, Evropi, SAD i Japanu. Ali kako život nekad, nažalost, piše drame, na dan promocije ovog albuma u Sao Paolu izbio je požar u studiju, a Subotić je, u nameri da spase snimke – izgubio život.
Subin vizionarski duh se oseti i danas
Umetnici žive duže zahvaljujući onome što iza sebe ostave. Osim muzike, Suba je ostavio i legat zajedništva, stvaralaštva i posvećenosti umetnosti. Naime, nakon njegove smrti, umetnici Brazila s kojima je uspešno sarađivao osnovali su Institut Suba; njegov rodni grad posvetio mu je Subin plato na Limanu i stejdž na Exitu. Novi Sad će sačuvati sećanje na jednog od najznačajnijih domaćih kompozitora savremene muzike – za filmove, televiziju, reklame, predstave, radio, ali i elektronske muzike – postavljajući skulpturu posvećenu njemu, u Limanskom parku.
Skulpturu posvećenu Mitru Subotiću Subi zamislio je Milan Kulić iz Beograda, čije je idejno rešenje izabrano na javnom konkursu Fondacije Novi Sad – Evropska prestonica kulture. Ovo spomen-obeležje, inspirisano Subinim stvaralaštvom, idejom o duhovnosti i dualnosti prostora i vremena, biće izloženo upravo na Subinom platou. „U statičnu čvrstu prirodu skulpture utkano je kretanje i energija muzike, a konačna forma inspirisana je jednostavnošću i slojevitom sadržajnošću komponovanja Mitra Subotića Sube“, reči su autora Milana Kulića. Povodom postavljanja skulpture, arhitekta Fondacije Dušan Stevanović rekao je da će „nakon galerije na otvorenom, postavljanjem skulpture, tačnije spomen obeležja, u ovom delu Limanskog parka konačno biti omogućeno zaokruživanje celokupne forme Subinog platoa, kao prepoznatljivog gradskog prostora posvećenog Mitru Subotiću Subi“.
Ne propustite, stoga, priliku da se upoznate sa Subinim idejama i vrednostima tokom trajanja izložbe Suba soba. Osim toga, kako zaključuje pijanistkinja i Subina prijateljica Branka Parlić, u intervjuu za Visit Novi Sad, „uvrštavanje projekta SUBA:NOVI SAD u program Evropske prestonice kulture naglašava Subinu međunarodnu karijeru, interkulturalni karakter njegove umetnosti, a svakako je prilika da se različiti formati artefakata i arhivske građe sačuvaju u prostoru legatskog karaktera“. Komunikacija umetnika i publike nikad ne prestaje. Uverite se u to 20. novembra.
Autorka: Tihana Smiljanić
Foto: Zoran Veselinović, Vladan Živojnov, Zoran Janjetov
