U srcu novosadskog Distrikta, Češki magacin postao je nova riznica retkih izdanja Biblioteke Matice srpske. Ovaj istorijski objekat, sa bogatom prošlošću i arhitektonskom lepotom, sada čuva važna kulturna dobra, predstavljajući značajan korak u očuvanju kulturne baštine grada i naroda.
Od istorije do savremenosti
Izgrađen krajem 19. veka, Češki magacin je prvobitno služio kao skladište za robu koja je transportovana Dunavom, odnosno za robnu razmenu između Kraljevine Srba Hrvata Slovenaca i Čehoslovačkem, postajući tako simbol ekonomskog razvoja Novog Sada. Tokom godina, magacin je prilagođavan različitim potrebama, te je pravi svedok ključnih promena koje su se desile na prostoru nekadašnjeg Velikog Limana. Danas, njegova nova uloga, između ostalog i kao depozita retkih knjiga i časopisa Biblioteke Matice srpske oživljava njegovu istorijsku vrednost i prilagođava je potrebama savremenog društva.
Direktor Biblioteke Matice srpske Selimir Radulović, naglašava da se ovde čuva građa koju korisnici Biblioteke Matice srpske ređe koriste. „Među najvažnijim primercima iz zbirke nalaze se ćirilski rukopisi, srpske knjige i listovi XV–XIX veka , od Oktoiha prvoglasnika Đurđa Crnojevića iz 1493/94. do izdanja iz 1867, inkunabula, zbirke starih štampanih knjiga XVI i XVII veka na raznim jezicima, zbirke knjiga na ruskom, mađarskom i drugim jezicima XVIII veka, kao i publikacije vredne po opremi, rukopisnim zapisima i malom tiražu“– istakao je Radulović.
Magacin kao čuvar kulturnog nasleđa
Revitalizacija Češkog magacina omogućila je i Biblioteci Matice srpske da realizuje dugoročne planove za očuvanje kulturne baštine. „U Češkom magacinu se čuvaju publikacije od izuzetnog značaja, pošto je reč o obaveznom primerku publikacija regulisane Zakonom o obaveznom primerku publikacija kao i publikacijama koje su dobivene poklonom ili razmenom. Čuvanjem svih obavljenih publikacija na teritoriji Srbije i publikacija koje za temu imaju srpski narod, kao i publikacije svih nacionalnosti koje žive i stvaraju na teritoriji Vojvodine, doprinosimo očuvanju i negovanju kulturne baštine i obezbeđujemo uslove za njeno dalje izučavanje,“ dodaje naš sagovornik. On je naveo i da su publikacije koje se čuvaju u Biblioteci Matice srpske i u Češkom magacinu dostupne široj javnosti. „Podaci o njima dostupni su putem elektronskog kataloga Biblioteke kao i na KOBIS platformi koja obuhvata zajednički katalog biblioteka u Srbiji svim korisnicima interneta bilo gde u svetu,“ ističe direktor Biblioteke.
Spajanje prošlosti i budućnosti
Češki magacin sa svojom bogatom istorijom predstavlja pravi dragulj Novog Sada. Ova arhitektonski izuzetna građevina je 2001. godine proglašena spomenikom kulture, ističući se kao jedan od najvrednijih sačuvanih industrijskih objekata u Novom Sadu. Godine 2020, Češki magacin je bio epicentar multimedijalnog spektakla na otvorenom – izvođenje opere „Rigoleto“ Aleksandra Nikolića, u režiji Srpskog narodnog pozorišta. Ovo je bio prvi put da je ovo remek-delo, koje je premijerno izvedeno u Veneciji pre gotovo 170 godina, predstavljeno na otvorenom prostoru Novog Sada. Zgrada Češkog magacina se transformisala u jedinstvenu pozornicu, pružajući publici potpuno novu dimenziju opere uz spektakularne video-projekcije na svojoj 50 metara dugačkoj fasadi, što je bilo vrhunsko dostignuće trećeg Kaleidoskopa kulture. Već sledeće godine, pa i u godini titule Evropske prestonice kulture, Češki magacin bio je lokacija za održavanje filmskog programa Kaleidoskopa kulture.
Češki magacin danas simbolizuje sinergiju između istorijskog nasleđa i savremenog stvaralaštva, omogućavajući bogato kulturno nasleđe Novog Sada da bude sačuvano i dostupno budućim generacijama. Predstavljajući neprocenjivo blago za grad i njegove građane, Češki magacin čuvar je prošlosti, istovremeno stvarajući uslove za buduće generacije da istražuju i uče iz ove dragocene građe.
Autorka: Marina Marić
Foto: Jelena Ivanović, Vladimir Veličković, arhiva EPK
