Kuća Kod belog lava smatra se za najstariju sačuvanu kuću u Novom Sadu. Ova spratna kuća smeštena je na uglu Dunavske i Zmaj Jovine ulice (broj 28), preko puta Vladičinog Dvora i Gradske biblioteke. Odmah iza nje, na drugom mestu liste najstarijih “živih” novosadskih kuća je takozvana Raletićeva kuća, koja se nalazi na uglu ulica Nikole Pašića i Zmaj Jovine, za koju je utvrđeno da je izgrađena 1751. 

Kuća Kod belog lava prvi put se spominje 1720. kao „kuća sapundžije Stojana Maslaka”. Pretpostavlja se da je kuća još starija, odnosno da je sagrađena prvih godina XVIII veka. Njen projektant je nepoznat. 

Vlasnici kuće su se menjali. U drugoj polovini XVIII veka pripadala je Emanuelu Jankoviću (1758-1792) koji je ovde 1970. otvorio prvu novosadsku štampariju. Početkom XIX veka otkupio ju je mitropolit karlovački Stefan Stratimirović, a krajem tog veka kuća je bila u vlasništvu veleposednika Lazara Dunđerskog. 

Ova kuća je tokom vekova pretrpela velike promene. Stil gradnje je barok, što se vidi u jednostavnosti ulične fasade i masivnosti zidova. Kuća ima nepravilnu osnovu ćiriličnog slova P, s tim što su dvorišna krila nejednake dužine. U prizemlju kuće su bili mračni prostori dućana pod dubokim svodnim konstrukcijama, kolski prilaz je širi, takođe pod svodovima, a na spratu su bile prostorije za stanovanje. Sa ulice su bile prestižnije sobe (gostinska, spavaća i primaća soba – salon), a ka dvorištu su smeštene pomoćne prostorije i one koje je koristila posluga. O vremenu gradnje kuće svedoči i stari tip prozora, sa krilima na kojima su izvedeni karakteristični luft fensteri. To je jedno od malih okna prozora koje je moguće samostalno otvoriti. Na levom zidu kolskog prolaza ove kuće nalazi se bunar na čekrk. Ovo je graditeljski raritet, jer na ovoj teritoriji nije registrovan nijedan sličan. 

Kuća Kod belog lava delimično je oštećena u Buni 1849, ali nije potpuno srušena. U godinama obnove na kući je umesto nekadašnjeg visokog krova podignut niži, i obnovljena zgrada je dobila odlike klasicizma.

Svoje poetično ime ova kuća duguje nekadašnjem novosadskom običaju da se značajnijim kućama u gradu daju posebna imena, ali zašto je dobila baš taj naziv nije tačno poznato. Ipak, s obzirom na to da je jedna od retkih novosadskih zgrada koje su preživele bombardovanje grada, i što i danas stoji na istom mestu kao spomenik nekih drugih vremena, može se reći da joj ovo ime i te kako pristaje. 

Autor: msr Ljiljana Dragosavljević Savin, istoričar
Foto: Uroš Dožić