Crkva imena Marijinog, Obermilerova mesara, Dernerova staklarska radnja, Grosingerova apoteka, poznata radnja muške mode Kertes, tramvajsko stajalište – nekada je centar Novog Sada bio poznat po ovim mestima. O njima danas saznajemo iz istorijskih knjiga i starih fotografija, ali postoje „stanovnici” Novog Sada koji su bili svedoci života u gradu i stotinama godina unazad, a i danas krase novosadske ulice.
Jedan koprivić posmatra Modeninu ulicu preko 120 godina
Starost koprivića, koji se nalazi u centru Novog Sada u ulici Modene, procenjena je na preko 120 godina. Ovo je jedino preostalo stablo od nekadašnjeg drvoreda koji se pružao Ulicom Ilije Ognajnovića i smatra se najlepšim stablom u Novom Sadu i uopšte, posebnim, izuzetnim primerkom svoje vrste. Njegovu krunu formira devet osnovnih grana, koje se od debla podižu u pravilnom rasporedu, čineći sa bočnim granama i grančicama savršeno kuglast oblik krune sa blago uzdignutim vrhom. Takav raspored i u unutrašnjosti krune čini pravilnu formu, tako da ona i bez lišća, u toku zime, ima izvanredan estetski izgled. Visok je 15 metara, dok je prečnik njegove bogate krune 18 i po metara. Ovaj simbol Novog Sada spomenik je prirode u prvoj kategoriji zaštite od 1978. godine. Koprivić može da dostigne starost i do 600 godina, stoga će ovaj stari Novosađanin zasigurno proslaviti još mnogo jubileja!
„Čenejac“ star dva veka
Najpoznatiji i nastariji žitelj Čeneja svakako je dud za koji se smatra da je star čak 210 godina. Živi u dvorištu salaša porodice Kuzmanović i jedan je od najstarijih živih predstavnika vrste. Zbog svoje lične karte, proglašen je spomenikom prirode treće kategorije 1985. godine. Ovaj vremešni stražar visok je 16 metara, a sa krošnjom prečnika 17 metara predstavlja pravo osveženje za mnogobrojne goste Čeneja, pružajući im mir i debeli hlad.
Novosadski javorolisni platan i američki platan iz Futoga po 140 godina broje
Zdrav, vitalan i veoma plodonosan, javorolisni platan u Novom Sadu nalazi se u Futoškoj ulici, u blizini kasarne Dr Arčibald Rajs i zaštićen je 1978. godine. Karakteriše ga lepo formirana kuglasta kruna, koju izgrađuju ogranci sedam glavnih grana, a visok je čak 25 metara. Njegova starost procenjuje se na oko 140 godina, a isti broj godina ima i američku platan koji se nalazi u Futogu, u dvorištu Poljoprivredne škole. Kao spomenik kulture zaštićen je od 1974. godine i predstavlja vrlo redak primer ove vrste. Lep, visok i posebnog držanja, a sudeći po tome što je sa mladima svaki dan, bez sumnje će još dugo važiti za najzgodnijeg predstavnika Futoga.
Platan, Lužnjak, stablo ginka – novosadski stogodišnjaci
Stogodišnji platan nalazi se u dvorištu Osnovne škole „Miloš Crnjanski”. Ovaj spomenik prirode izdvaja se po lepoti i impozantnosti, zato godinama i gospodari školskim dvorištem i svakako zaslužuje posebnu zaštitu.
Autentičnost, autohtonost, starost, impozantne dimenzije i očuvanost karakteriše platanovog vršnjaka, hrast lužnjak. Visok je 26 metara, a prečnik krošnje iznosi čak 28 metara. Ovo dugovečno drvo nalazi se na Petrovaradinskoj tvrđavi i procenjuje se da može da dočeka starost i do 2000 godina, tako da će kao atrakcija oduševljavati posetioce još dugi niz godina.
I stablo ginka kod novosadskog hotela Park odlikuje reprezentativnost, jedinstvenost, pejzažna atraktivnost, starost i očuvanost. Muški je primerak, dobre vitalnosti i jedno je od očuvanijih primeraka ove vrste u Novom Sadu. Stoletni staž čini ga spomenikom prirode od 2019. godine.
U ulici Mike Antića čak dva vremešna spomenika prirode
Stablo tise u jednoj od najlepših ulica u centru Novog Sada, nalazi se tu bezmalo 100 godina i svakako je, pored muzeja, galerija i gimnazije reprezentativni predstavnik ovog dela grada. Opisuju ga lepota, autentičnost i očuvanost, te je 2019. godine postao spomenik prirode.
Nešto dalje u istoj ulici, ispred Poklon zbirke Rajka Mamuzića već gotovo 90 godina živi još jedan stameni koprivić. Visok je 21 metar i sa svojom krošnjom prečnika 22 metra predstavlja pravi užitak za sve koji se nađu u prolazu.
O ovim prelepim i značajnim divovima brine JKP Gradsko zelenilo trudeći se da im obezbedi zaštitu i adekvatnu negu i zbog toga će, čini se, svi oni vekovima biti tihi svedoci života u srpskoj Atini.
Autor: Gala Gajin
Foto: Uroš Dožić, Jelena Ivanović
